Hoe benut je wat zich aandient in een coachsessie?
Dit is de zesde blog in onze serie over de 8 kernprincipes van effectieve coaching. In deze reeks bespreken we de fundamentele uitgangspunten die coaching krachtiger maken, met praktijkvoorbeelden en direct toepasbare oefeningen.
Eerder in deze serie keken we naar hoe coaching begint met samenwerking (eerst volgen, dan leiden), waarom ervaren krachtiger is dan analyseren (ervaren boven praten), hoe we coachees helpen zich te richten op het hier en nu en hoe oplossingsgericht en ontwikkelingsgericht werken helpen om groei te stimuleren.
Vandaag gaan we in op een kernprincipe dat coaching flexibel en responsief maakt: utilisatie. Dit betekent dat alles wat een coachee inbrengt – gedachten, gevoelens, gedrag, weerstand – waardevol is en gebruikt kan worden in het coachproces.
Praktijkvoorbeeld: Hoe weerstand de sleutel tot verandering werd
Sophie, een projectmanager, zit tegenover haar coach met de armen over elkaar. Haar gezicht staat strak.
“Ik weet niet of dit gesprek wel zin heeft. Ik heb al zo veel geprobeerd, en niets werkt.”
Een onervaren coach zou zich hierdoor uit het veld laten slaan of zich misschien zelfs verdedigen. Een probleemgerichte coach zou Sophie vragen waarom ze zich zo voelt.
Maar de coach in dit gesprek kiest een andere benadering:
“Je klinkt als iemand die al bewust met verandering bezig is geweest.”
Sophie kijkt op. “Ja, dat klopt…”
“Wat is een moment geweest waarop je voelde dat er iets veranderde, al was het maar een beetje?“
Door haar weerstand niet als een obstakel te zien, maar als een ingang voor het gesprek, verandert de dynamiek. Sophie voelt zich erkend en is nu meer bereid om samen te kijken naar wat wél werkt.
Reflectie: Wat betekent dit voor jou als coach?
Utilisatie betekent dat je niet vecht tegen wat er in de sessie gebeurt, maar dat je het gebruikt als onderdeel van het proces. Dit geldt voor:
- Weerstand → Vaak een teken dat er iets op het spel staat voor de coachee
- Emoties → Kunnen richting geven aan wat écht belangrijk is
- Lichaamstaal → Geeft informatie die woorden soms verhullen
- Onverwachte gebeurtenissen → Kunnen juist de kern van het coachgesprek blootleggen
Denk eens terug aan je eigen coachgesprekken:
- Hoe ga jij om met weerstand? Zie je het als een probleem of als een signaal?
- Hoe vaak gebruik je emoties of lichaamstaal als ingang voor verdieping?
- Hoe flexibel ben je in een gesprek? Laat je ruimte voor wat zich aandient?
Concrete oefening: De ‘Wat vertelt dit je?’-benadering
Wil je utilisatie direct toepassen in je coaching? Probeer deze aanpak wanneer een coachee iets onverwachts doet, weerstand toont of stilvalt.
1. Erken wat er gebeurt, zonder oordeel.
“Ik merk dat je aarzelt om hierop in te gaan. Wat maakt dat dit lastig is?”
Of: “Ik zie dat je even stil bent. Wat gebeurt er vanbinnen op dit moment?”
Door het gedrag of de stilte te benoemen zonder het te veroordelen, nodig je de coachee uit tot zelfonderzoek.
2. Onderzoek hoe dit gedrag of gevoel relevant is voor het thema.
“Wat zegt deze reactie over hoe je doorgaans met dit soort situaties omgaat?”
Of, bij beeldtaal: “Je zegt dat het voelt alsof je op een kruispunt staat… Kun je dat kruispunt eens beschrijven?”
Zo ontdek je samen de betekenis achter het moment – en dat moment wordt ineens inhoud.
3. Gebruik het als ingang voor verdieping of beweging.
“Wat kun je met dit inzicht in dit gesprek of daarbuiten?”
“Hoe zou je dit kunnen gebruiken om een volgende stap te zetten?”
Je laat zien: alles wat zich aandient – zelfs stilte, weerstand of een onverwachte uitspraak – is materiaal dat iets vertelt en dus bruikbaar is.
Waarom dit werkt:
Deze benadering leert je om in het hier-en-nu te coachen en werkelijk aan te sluiten bij de belevingswereld van de coachee. Je hoeft niets te forceren – je hoeft alleen te volgen wat er al is en daar bewust mee te werken.
In de volgende blog…
Coaching werkt met mensen in hun geheel: hun gedachten, gevoelens, gedrag én hun lichaam. Hoe zorg je ervoor dat je als coach deze elementen in samenhang blijft zien? Dat behandelen we in de volgende blog: “Gevoel, gedachten, gedrag en lichaam zijn onlosmakelijk verbonden.”
Ben je benieuwd hoe andere coaches dit principe toepassen? Laat in de reacties weten hoe jij utilisatie gebruikt in je coaching!
Wil je je verder ontwikkelen als coach en diepgaand leren werken met deze principes? Bekijk dan onze coachopleidingen en nascholingen bij Gossen en Janzweerd. Klik hier en lees meer informatie.